Mark 12

Kari memek waen ningam bitarukasan wore nunga den ira

(Mat 21: 33-46; Luke 20: 9-19)

1Asele Jesus den ira saki nunga maonam. Nu balam, “Kari bo waen ningam nungam, kar kaolam, kuwim bo waen nunguning te eremon kalakomon se ko yu kapurukko mu nungam, ale bitua kawam gotek bo kalel nuam, te loagara guruga ko, mu kaolam.
Mark 12:1 Israel mu waen ningam iwita: Isaiah 5:1-7.
Asele nu ningam mu kari sang nuguting te beteram, nuna te nunga manga ura to se bagomonko. Ale nu kota sor awar bo te namaram.

2“Se waen nunguning gia ko tom tai aratam mu nu ko ura kari bo maonam se kari ningam bitarungaman mu nongote namaram, waen nunguning saki gi tumon se karogo tai nu tuokko. 3Bare nuna ura kari mu iluman moa maguwuman, ale karoman, se ipi peleram namaram. 4Se akingtala ura kari bo beteram se namaram, mu betelatala, nuna iluman ale supuling pagorman ale memek te beteman. 5Se akingtala ura kari bo beteram se namaram, umutang mu moman se kueram. Betela betela makaso, se saki namakasan mu am nunga moa maguwukasan, ale saki nunga moakasan se kuakasan.

6“Se noko suwan bo karogo, mu noko namar nunguning, noko gomang biyala ko kuakaso. Umutang mu udagi nukum te beteram, ale balam, ‘Aninga kuriang namuruk mu asele kuring ikimonko,’ mam. Se kuriang mu namaram.

7Bare kari ningam bitarungaman mu nunumi manorman, ‘Kari imi maingte nuet ko mel suen biya giokkowo. Aria, monak se kueruk se ana nangata ali imi tanakko!’ maman. 8Ale asele nuna iluman moman se kueram, se kumik guang mu ningam ko kar buring ko sapaman.”

9Jesus buta balam asele nunga isuam, “Se waen ningam ko kotam mu awuk bitirukko? Mu nu tairuk waen ningam ko bitua kari suen la nunga moruk se kua sapomonko. Se ningam mu kari saki nuguting te bitirukko.

10“Nina den ewere Kaem ko batoga ningi aniso mu me kauman ikiman e?

'Manga bo kawam kaola kari alo memek ma balman,
mu manga borta kawam giwoso.
11Kari Biya mel imi beteram, se ana arigisan yawarakala, se ko amilmilasan!’”
12Se nuna ikiman, Jesus mu nuna te ikimonko nunga atumu iram ale balukaso maman, ale nuna Jesus ilumonko kaeyakasan. Bare nuna kariimet nunga nguangaman, ale beteman ale nama gilingiman.

Nuna Caesar takis tumonko agi mena wore ko Jesus isarman

(Mat 22:15-22; Luke 20:20-26)

13Udagi te nuna Pharisee kari saki, se Herod ko kari saki ago nunga manorman se Jesus kote taiman. Nuna isa saki Jesus tumon se supurok agi mu te ilumonko. 14Nuna nu manorman, “Kari biya, ana nika ikisan ni den nunguning baluko kari. Se ni den bo baluko me nguangasam. Ni kari nup ago mu den bo kilimik tusam, ale kari nup mena den bo kilimik me tusam. Mena. Ni Kaem ko den kariimet nunga kasursam mu nunguning la nunga kasursam. Buta se ni awuk ikisam? Ana ali supuling Caesar takis manga tunak agi me tunak e? Munan awuk bore terong?”
Mark 12:15 Nononga iluwa ko den kawel mu ko nunguning iwita: Rome Judea bitaruwakaso. Se Jesus takis me diaral mauk, umutang gavaman kuring kulukuok se nuna ilumonko. Nu diaral mauk, mu Juda nuna takis diara ko miawara se ilak den tawun biya balmonko.


15Bare Jesus nononga nuguring kawel ikiam, ale nunga maonam, “Nina anape ko aninga iluwa ko isa kawel aisisan a? Manga silver bo ago tairal se arigekko,” mam. 16Se nuna manga bo ago tai tuman, se nu tam ale nunga isuam, “Se manga kumik te mu awiri ko dora se ko nup aniso?” Se nuna balman, “Caesar ko,” maman.

17Se Jesus nunga maonam, “Buta mu Caesar ko mel mu eng Caesar tualko, se Kaem ko mel mu eng Kaem tualko.” Se nuna den mu ikiman ale biririkiman.

Nuna kuera ale barasa ko munan wore ko Jesus isarman

(Mat 22:23-33; Luke 20:27-40)

18Se Sadducee kari saki Jesus kote taiman. Mu nunga bala te mu iwita, kariimet kuesan mu tom nukum te me barasomonko ma gilingisan. 19Se umutang ko nunga kari sang taiman ale Jesus isarman, “Kari biya,” maman, “Moses munan den bo iwita bataguru nangaram: Kari bo imet tauk ale kuriang mena am baga kueruk, mu noko uria aking ko imet gerewa mu tauk, se laun kueram mu ko nup te kuriang aratomonko. 20Butata se launuria 7 bagakasan. Se laun mu imet tam ale kuriang mena baga nu kueram. 21Se ko kowom kaora mu imet umutang tala aking tam, bare betela kuriang mena baga nu kueram. Se aking kowom kaora tala aking betelatala beteram. 22Betela betela launuria 7 mu nuna imet mu ilak no sapaman, bare nu kuriang bo me ilu nungaram, nuna la kua sapaman. Asele udagi nukum bagu imet mu kueram. 23Butata se tom kariimet kuera mu barasomonko tom te mu imet umutang mu kari awiri ko nuwus bagurukko ya? Launuria 7 mu nunga nunuwus imet suwanta umutang.”

24Se Jesus nunga maonam, “Nina Kaem ko den batoga te aniso mu me ko ikisan, ale Kaem ko sokel betela nina me ko ikisan. Umutang te nina supusan. 25Tom kariimet kuera mu barasomonko tom mu te nuna nuwus-kuari ko munan te me bagomonko. Mena. Nuna engel alo duruk te aguwaya bagasan mu nunga iwitatala bagomonko.

26“Bare Kaem baluk se kariimet kueman mu barasomonko den umutang - mu nina Moses ko batoga te tama bo tam gawa kower ningi kaniwakaso bare tam mu me kanikaso se arigokko pingi namaram umu ko dugu duap me kauman ikiman e? Tom mu te Kaem Moses iwita maonam, ‘Ani Abraham ko Kaem, ani Isaac ko Kaem, ani Jacob ko Kaem,’ mam.
Mark 12:26 QQQ Kaem Moses kote aratam: Exodus 3:2-6.
27Se den mu te nina am iwita ikialko, kariimet kueman wore Kaem mu nuna kueman iwita me nunga ikiwoso, nuna marak bagasan iwita nunga ikiwoso. (Buta) Se (nenenga ikia te balsan kariimet kueman mu me barasomonko ma balsan, bare mu) nina supuman nunguning!”

Munan gira nunguningkiri

(Mat 22:34-40; Luke 10:25-28)

28Law Den ko kausa kari bo tairam, se nuna den tagikasan se Jesus den koma yawarakala balukaso se nu ikiam, ale Jesus isuam, “Munan awuk bore munan den suen biya ningi gira aniso ya?”

29Se Jesus balam, “Munan gira biya mu Kaem Moses maonam se batogam, ‘Nina Israel kariimet, ikialko! Anananga Kaem mu nu kota suwanta Kari Biya. 30Se umutang ko nina ninga ikia, ninga nengemang, ninga nedera, se ninga sokelel suen la ninga Kari Biya Kaem la tual, ale ko kueralko.’ 31Se munan bo tala ko kowom kaora mu iwita, ‘Nina nengeta ninimi ko kuesan iwitatala ninga bo ko kueralko.’ Munan ilagala imitang mu munan suen biya nunga gira nunguningkiri.”
Mark 12:29,31 Munan gira bibiya: Deut 6:5; Lev 19:18.


32Se kausa kari mu nu Jesus maonam, “Kari biya, nunguningta, ni diram balsam. Kaem kota suwanta, kaem bo bo mena masam. 33Ana nu biyala ko kuenak, ale anananga nangamang, nanga ikia, sokel suen la nu tunak, ale aking nangata nainimi ko kuesan iwitatala nanga bo ko kuenak, mu mel gira nunguningkiri, se munan umutang mu na inang te Kaem tama tua ko munan mu ninguru kiaram.”

34Se Jesus kari mu yawarakala noko den koma balam se ikiam ale ko maonam, “Ni Kaem ko kingdom ningi nama nagurko pingita nunguningkiri.”

Jesus uwutata balam, se udagi te kariimet isa sang agotala tumonko nguangakasan.

Kristus mu King David ko Biya

(Mat 22:41-46; Luke 20:41-44)

35Jesus temple ningi kariimet den nunga kasuruwa den bo iwita balam: “Law Den ko kausa kari awuk se balsan Kristus mu David ko kuriang ma balsan? 36David kota Korang Bur ko sokel te iwita balam:

‘Kaem aninga Kari Biya iwita maonam:
“Ni aninga agiting sengam mu te dagi sager,
se ani kari nikerak kagersan mu nunga gi ka siwik duap ningi nunga awurekko,” ma balam.’”
Mark 12:36 Psalm 110:1.

37“Buta se David kota Kristus ko balam noko Kari Biya mam. Se awuk ta aking noko kuriang?”

Se kariimet motam biya mu nuna Jesus ko den ikikasan ale ko amilmilakasan.
Mark 12:37 Nunguningta Kristus mu King David ko gue te. Bare Jesus Kaem ko den te nunga kasurukaso mu nu David ko Kari Biya tala.


Law Den ko kausa kari nunga munan

(Mat 23:1-36; Luke 11:37-54; 20:4)

38Jesus kariimet den nunga kasuruwa nunga maonam, “Nina Law Den ko kausa kari nunga sinar talko! Nuna guang maiya maiya katomon ale biguwura kuwim te kariimet ningi aolak ilumon geragomon se kariimet nunup patawomon amilmil nungarmonko tawun biya ko kuesan. 39Ale synagogue ningi kariimet nomokete gira dagimonko tawun biya ko kuesan, ale na yu biya betera ko tom te mu betela nuna nama kuwim nup ago mu te la dagimonko kuesan. 40Nuna imet gerewa nugari kueman wore nunga kulursan ale kawel te nononga kawam melmasak tere gisan. Ale kariimet te nungarkomonko Kaem aru ngatanga kopa maiya biya betesan. Nuna koma memek biyala tamonkowo.”

Imet gerewa bo munan Kaem tuam

(Luke 21:1-4)

41Jesus temple ningi manga te betera ko kuwim duap te daigam baga se kariimet manga bitakasan se nungarkiwakaso. Se kariimet nungumik mel ago suen biya taikasan manga biyala bitakasan. 42Se imet gerewa bo, nu kumik mel mena, mu tairam manga diriyam bilik ilagala, toea suwanta iwita, mu beteram.

43Se Jesus ko olekem nunga auram se kote taiman se nunga maonam, “Ani nunguningta ninga manorsam, imet gerewa kumik mel mena sumu ko manga beteram mu kariimet suen biya nunga manga beteman mu kiaram. Nononga manga suen biya se saki la beteman. Bare imet sumu kumik mel mena wore noko manga katirta gotek tom udagi te numi te sangukko mu ago tai beteram.”

44

Copyright information for WSK